Τα κάλαντα του πολέμου στο Λασίθι
ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΟ ΛΑΣΙΘΙ
Χριστούγεννα 1940
Αφίσα της Βάσως Κατράκη, που προτρέπει να πλέξουν για τους στρατιώτες
Του Φρίξου Κουμαρτζή
Ξημερώνει η μέρα των Χριστουγέννων στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας. Το μέτωπο καλά κρατεί. O εχθρός σταθερά υποχωρεί. Οι στρατιώτες παραμένουν στις θέσεις τους. Δεν αποχωρίζονται τα όπλα τους που για δυο μήνες τίμησαν. Τα κρατάνε σφιχτά στα παγωμένα χέρια τους. Καμιά χαλάρωση, ο φασισμός είναι ύπουλος, αδυσώπητος, χωρίς αρχές, μπορεί να επωφεληθεί και να αιφνιδιάσει χτυπώντας ανήμερα της γέννησης του Θεανθρώπου.
Ένας άλλος εχθρός όμως παραμόνευε, το ίδιο ύπουλος αλλά περισσότερο ισχυρός, τα κρυοπαγήματα, που ανάγκασαν πολλούς στρατιώτες μας να εγκαταλείψουν το μέτωπο και αρκετοί να υποστούν ακρωτηριασμούς. Οι Έλληνες με κομμένη την ανάσα παρακολουθούν τις εθνικές εξελίξεις και συμπαραστέκονται.
Εκεί ψηλά στο Οροπέδιο Λασιθίου ο δάσκαλος Αντώνης Σφακιανάκης, σαν αγρίμι σε κλουβί, έχει χάσει τον ύπνο του. Αδυνατεί να συμβιβαστεί με την σκέψη πως μπορεί η πατρίδα να υποταχτεί στη φασιστική λαίλαπα. Τι κι αν τα χρόνια πέρασαν. Τα σημάδια χαραγμένα στο σώμα του, σημάδια από τα τραύματα από τις μάχες στο Μπιτζάνι, που εθελοντικά πολέμησε για τη λευτεριά της Βόρειας Ελλάδας από τις μάχες στη Χίο και της Λέσβο με το Ανεξάρτητο Τάγμα Κρητών, ο επαναστάτης του Θερίσου, παραμένει πάντα μάχιμος και έτοιμος να προσφέρει και πάλι πολύτιμες υπηρεσίες στη πατρίδα. Όπως έμαθε να κάνει σε όλη του τη ζωή, που όταν δεν κρατούσε το όπλο, δημιουργούσε ερανικές επιτροπές για να κτιστούν σχολεία, ίδρυε μαθητικούς και αγροτικούς συνεταιρισμούς, προωθούσε πρότυπες καλλιέργειες...…
Έτσι και τώρα, λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα ξεχύνεται στα χωριά του Λασιθιώτικου κάμπου και σε κάθε ένα συναντά το δάσκαλο, τον παπά και κάθε άλλο σημαντικό παράγοντα της κοινωνικής ζωής. Τους εμψυχώνει τους καθοδηγεί και τους παραδίδει ένα χαρτί που πάνω του ήταν γραμμένα τα κάλαντα του πολέμου που ο ίδιος συνέταξε. Στόχος του να συγκεντρωθούν εφόδια για το μέτωπο και να αντιμετωπισθεί ο άλλος μεγάλος κίνδυνος, τα κρυοπαγήματα. Εκεί επικέντρωνε περισσότερο την πρωτοβουλία του.
Με το χάραμα της μέρας των Χριστουγέννων οι λειτουργίες είχαν τελειώσει και τα παιδιά του κάθε χωριού ξεχύνονται στα καλτερίμνια για τα ψάλουν τα κάλαντα. Αυτή τη χρονιά τους λείπει το χαμόγελο, η σκιά του πολέμου πλανάται στη σκέψη τους. Το βλέπουμε στο θλιμμένο βλέμμα του κοριτσιού της φωτογραφίας από το Ψυχρό, ένα βλέμμα που αποτυπώνει στο χαρτί τη συναισθηματική φόρτιση των παιδιών της κατοχής και τη διατήρησε ζωντανή μέχρι τις μέρες μας ο αντιφασίστας ιταλός αξιωματικός Lidio Cipriani, με τη φωτογραφική του μηχανή ένα χρόνο μετά τα Χριστούγεννα του 40. Ήταν ένα από τα παιδιά που έψαλαν τα πολεμικά κάλαντα.
Το παιδί από το Ψυχρό, φωτογραφία του 1942 του ιταλού ανθρωπολόγου Lidio Cipriani, από το βιβλίο του με τίτλο «CRETA EL’ ORIGINE MEDITERRANEA DELLA CIVILTA» FIRENZE.
Στα κάλαντα τους φέτος τα παιδιά του Λασιθιού δεν μιλάνε για φάτνη άλογα και μάγους αλλά μόνο για τον πόλεμο.
«Καλήν ημέραν άρχοντες στης Πίνδου τα λημέρια
που πολεμούν τα αδέλφια μας με τ΄ ουρανού τ΄ αστέριa,
στ΄ Αργυροκάστρου τα βουνά άγρυπνα είναι πάντα,
στης Κορυτσάς τα χώματα και στους Αγιούς Σαράντα.
Ποτίζουν με το αίμα τους το σκλαβωμένο χώμα,
για να φουντώσει η λευτεριά να μείνει εκεί αιώνια.
Ψηλά από τα ουράνια της Παναγιάς η σκέπη
και του Χριστού η δύναμη τους ήρωες να βλέπει.
Κτίστε με τι αίμα σας ωραίο και πανώριο,
μαζί με τους συμμάχους μας δώρο στον κόσμο όλο.
Πλέξετε κάλτσες άφθονες, γάντια να ζεσταθούνε,
στους ήρωες που βρίσκονται εκεί και πολεμούνε».
Τα καλάθια γρήγορα γεμίζουν με κλωσμένα μαλλιά από πρόβατα, που συγκεντρώνονται στα σχολεία και αμέσως διανέμονται στα σπίτια. Την ίδια μέρα, τι κι αν ήταν σκόλη, οι πλεκτοβελόνες, φτιαγμένες από μπανέλες από χαλασμένες ομπρέλες, καθοδηγούνται ακατάπαυστα από τα επιδέξια χέρια των νοικοκυρών, με εκπληκτική σβελτάδα και επιδέξια τεχνική που πάντα μου προξενούσε απορία και θαυμασμό.
Τα κουβάρια σταθερά ξετυλίγουν, και την επόμενη κιόλας μέρα συγκεντρώνονται οι πρώτες δεκάδες ζευγάρια γάντια και κάλτσες που γρήγορα γίνονται εκατοντάδες, χιλιάδες. Ο Αντώνης Σφακιανάκης, ακούραστος και ικανοποιημένος από την ανταπόκριση, προωθεί καθημερινά τα δέματα στο μέτωπο. Σε πολλά γάντια και κάλτσες υπήρχαν γραπτά εμψυχωτικά μηνύματα προς τους στρατιώτες.
Η εμπνευσμένη και καθοδηγούμενη από το δάσκαλο προσπάθεια, μέρος της πατριωτικής του δράσης και σε αυτό τον πόλεμο, έσωσε στρατιώτες από ακρωτηριασμούς, έσωσε ακόμη και ζωές.
(Δημοσιεύτηκε στο χριστουγεννιάτικο αφιέρωμα της εφημερίδας «Η ΤΟΛΜΗ» της 22ας Δεκεμβρίου 2004).
Comments
Post a Comment