ΚΑΤΑΡΡΕΕΙ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΠΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΑΖΕ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΛΑΣΙΘΙΟΥ

 

ΚΑΤΑΡΡΕΕΙ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΠΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΑΖΕ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΛΑΣΙΘΙΟΥ 

 

Του Φρίξου Κουμαρτζή

       Η Μάχη του Λασιθίου τον Μάιο του 1867 υπήρξε η μεγαλύτερη μάχη σε ολόκληρη την χώρα για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού, με κριτήριο τη διάρκεια και τις συνθήκες διεξαγωγής της, δεκαήμερη σε ανοιχτή πεδιάδα. Ακόμη οι επαναστάτες αντιμετώπισαν ένα πολυάριθμο Τουρκοαιγυπτιακό τακτικό στρατό και ιππικό, άρτια οργανωμένο και εξοπλισμένο, γι΄ αυτό και ονομάστηκε από τους ιστορικούς «Τιτανομαχία».

Το οίκημα «Καζάρμα» σε φωτογραφία του 1942 του ιταλού ανθρωπολόγου Lidio Cipriani, από το βιβλίο του με τίτλο «CRETA EL’ ORIGINE MEDITERRANEA  DELLA CIVILTA» FIRENZE.

Η σημαία της Επανάστασης κυμάτιζε στο καθολικό της Μονής Κρουσταλλένιας, που ήταν η έδρα της Επαναστατικής Επιτροπής των Έξη Ανατολικότερων Επαρχιών, δηλαδή των τεσσάρων του σημερινού νομού Λασιθίου, της επαρχίας Πεδιάδας και της επαρχίας Ρίζου, όπως ονομάζονταν τότε η επαρχία Βιάννου.

Η μάχη ήταν αδύνατο να συνεχιστεί από εξάντληση των πολεμοφοδίων, τα χωριά, όπως και η Μονή Κρουσταλλένιας παραδόθηκαν στις φλόγες και το η Μονή των Αγίων Αποστόλων, στο δρόμο για την Αλόιδα, δέχτηκε για μερικά χρόνια τους μοναχούς και τις μοναχές της Μονής Κρουσταλλένιας, όπως είχε πράξει και τον Ιανουάριο του 1823, που και  πάλι η ιστορική Μονή καταστράφηκε.  

Η στοματική παράδοση διασώζει πως καπετάνιοι συγκεντρώνονταν σε συγκεκριμένο σπίτι στο Μέσα Λασίθι, που διασώζεται και βρίσκεται σχεδόν δίπλα από τον καθεδρικό ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Το κτίριο αυτό και σήμερα το αποκαλούν «Καζάρμα» που σημαίνει, σύμφωνα με το λεξικό του καθηγητή Μιχ. Κασσωτάκη, στρατώνας, από το ιταλικό kaserma (casa di arma) και πιθανόν να ήταν τότε ιδιοκτησία του Ιωάννη Δασκαλάκη, με σημαντική συμμετοχή στης Επανάσταση. (Εφημ. Κρητικής Πολιτείας αρ. 69, τευχ. τρίτο, σελ. 284) και ίσως να ήταν το μέλος της Επαναστατικής Επιτροπής με το ίδιο όνομα, ή του πεντακοσίαρχου οπλαρχηγού Μιχάλη Δασκαλάκη.

 

 

 

 Έγγραφο της Επαναστατικής Επιτροπής με ημερομηνία έκδοσης 28 Αυγούστου 1868 και τόπο έκδοσης το Μέσα Λασίθι

 

Από  έγγραφα που διασώθηκαν, με τόπο έκδοσης το Μέσα Λασίθι, προκύπτει πως οι καπετάνιοι δεν ήταν άλλοι από τα μέλη της Επαναστατικής Επιτροπής των Έξη Ανατολικότερων Επαρχιών, ο αρχηγός της Κωνσταντίνος Σφακιανάκης, ο υπαρχηγός και αρχηγός Πεδιάδας Αντώνιος Ζωγράφος – Ξανθουδίδης, και μέλη της Επιτροπής όπως ο Παπά Γεώργιος Γιαμαλάκης, ο Χατζή Ιωάννης Τυλλινάκης, ο Ιωάννης Δασκαλάκης, ο Γεώργιος Ζερβάκης, ο Παπά Αντωνάκης, ο Κωστής Κονδύλης, οι γραμματείς της Επιτροπής Αντ. Σφακιανάκης, Αντ. Μιχελιδάκης, Νικ. Λιάπης αλλα και άλλοι τοπικοί οπλαρχηγοί όπως ο μεταγενέστερος Μανόλης Καζάνης, ο Μανόλης Μηλιαράς, ο Μανόλης Καζανάκης ή Καραμανώλης, ο Χατζή – Κωστής Καργιώτης, ο Μιχάλης Καργιώτης καθώς και οικοδεσπότες πεντακοσίαρχοι οπλαρχηγοί Ιωάννης Χαλάτσης, Παναγιώτης Μακράκης, Μανόλης Μαυρομάτης, Μιχάλης Δασκαλάκης …..     

Οι επιστολές της Επιτροπής ήταν απόρρητες και στην θέση του αποδέκτη αναγράφεται «Προς φίλον 25» ή «Κύριον 25» ή «Προς 25» και με τον αριθμό 25 υποκρύπτονταν ο Υποπρόξενος της Ρωσίας στο Ηράκλειο Ιωάννης Μιτσοτάκης, ενώ μια επιστολή που αποστέλλεται από το Μέσα Λασίθι απευθύνεται προς τους πρόξενους των πέντε Μεγάλων Δυνάμεων.

 

Μέρος του εσωτερικού του οικήματος «Καζάρμα» με λήψη από οπή της οροφής του

 

Ο τόπος συνεδρίασης της Επιτροπής ίσως να επιλέχτηκε μετά από πρόταση του αρχηγού Πεδιάδας και υπαρχηγού των Έξη Ανατολικοτέρων Επαρχιών Αντώνιου Ζωγράφου – Ξανθουδίδη, που η σύζυγος ήταν από το Μέσα Λασίθι.

 

 

   

 

 

Μέρος του εσωτερικού του οικήματος «Καζάρμα», σε φωτ.του 2015

Η πρόσοψη του σπιτιού που συνεδρίαζε η Επαναστατική Επιτροπή, που στο εσωτερικό του σπιτιού διασώζεται υπέρθυρο οικόσημο, δυσδιάκριτο λόγω της επικάλυψης του από στρώματα ασβέστη, ανακαινίστηκε μετά την γερμανική κατοχή αλλά παραμένει ακατοίκητο αρκετά χρόνια και ήδη έχει καταρρεύσει ένα μέρος της σκεπής του και το  ιστορικό οίκημα θα πρέπει να κηρυχτεί διατηρητέο και από κάποιο φορέα να αποκατασταθούν οι βλάβες που έχει υποστεί. 

 

 

 

 

 

 

 

 

   Έγγραφο της Επαναστατικής Επιτροπής με ημερομηνία  έκδοσης  1 Ιανουαρίου 1868 και τόπο έκδοσης το Μέσα Λασίθι

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

  Έγγραφο της Επαναστατικής Επιτροπής με ημερομηνία έκδοσης 31 Αυγούστου 1868 και τόπο έκδοσης το Μέσα Λασίθι.    

                                                                              Το οίκημα «Καζάρμα» από αεροφωτογραφία.