Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ & ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΑΝΕΚΔΟΤΟ

Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ & ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΑΝΕΚΔΟΤΟ

εύθυμες ιστορίες κι αναμνήσεις από την πατρίδα

 

Ένα θαυμάσιο πόνημα του Κώστα

Ορφανού και Γιάννη Καραβέλα

 

Του Φρίξου Κουμαρτζή

       Ο πανεπιστημιακός δάσκαλος Κώστας Ορφανός και το επιχειρηματικό στέλεχος Γιάννης Καραβέλας συμπορεύτηκαν στη δημιουργία ενός έργου προσφορά στη πλούσια κρητική μας παράδοση.

Η συγγραφή επιστημονικών συγγραμμάτων και διαλέξεων από τον κ. Ορφανό και οργανωτική καθοδήγηση μεγάλης εταιρείας από τον. Κ. Καραβέλα καθόλου δεν τους επηρέασαν για να  ενσκήψουν με ζήλο και μεράκι στη διάσωση, καταγραφή ανάδειξη και προβολή της πλούσιας, πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Η σχέση τους με τις παραδοσιακές αξίες συνέχισε να παραμένει πάντα ισχυρή.

Στις πρώτες σελίδες του βιβλίου συναντούμε μια ζωντανή και συγκινητική παρουσίαση από τον Κώστα Ορφανό με θέμα «Η κρητική παράδοση στην οικογένεια», με αναφορά σε παιδικές του αναμνήσεις και βιώματα και ακολουθεί η ανάλυση του Γιάννη Καραβέλα με θέμα «Το κρητικό πνεύμα στο Λασιθιώτικο χωριό» όπου παρουσιάζονται, με τρόπο ιδιαίτερα προσεγμένο, οι συμπεριφορές και αντιδράσεις των κατοίκων της κρητικής υπαίθρου, των παιδικών του χρόνων, με την ιδιότυπη σάτιρα τους.

 «Το παραδοσιακό κρητικό αστείο» είναι το επόμενο κοινό θέμα των συγγραφέων για την  προέλευση και πορεία του κρητικού αστείου σε όλες του τις μορφές και τις αντιδράσεις που προκαλούσε, μια βιωματική προσέγγιση που καθηλώνει τον αναγνώστη με την πληρότητα της ανάλυσης του θέματος.

Ακολουθούν εβδομήντα απολαυστικά ανέκδοτα, τα περισσότερα δημιουργήματα της λασιθιώτικης κοινότητας.  

Η συγκομιδή της προσπάθειας τους σημαντικότατη. Μέσα από τα ανέκδοτα και τις γραφικές ιστορίες οι συγγραφείς καταγράφουν λεκτικά πειράγματα απλοϊκών ανθρώπων, με πηγαίο πνευματώδες χιούμορ και θαυμαστή ετοιμολογία, τους έμμετρους σατυρικούς διαλόγους μεταξύ λαϊκών ριμαδόρων, τις γνωστές κόντρες, τις έξυπνες καλοπροαίρετες φάρσες που τις απολαύαναν περισσότερο τα θύματα από τους παρευρισκόμενους.

Οι εύθυμες ιστορίες δεν περιγράφονται απλά αλλά διανθίζονται με προσθήκες παρομοιώσεων, χαρακτηρισμών, περιγραφών συναισθημάτων, με παρουσίαση γλαφυρή, παραστατική,  και καθίστανται περισσότερο εύθυμες και διασκεδαστικές, όπου ο αναγνώστης έχει την αίσθηση πως είναι πραγματικός θεατής του περιγραφόμενου γεγονότος. 

 

 Ο οικισμός Άγιος Κωνσταντίνος στα 1905

 

 

Αναδεικνύεται από τους συγγραφείς η τοπική τοπιολαλιά με την εκφραστική της δύναμη, με το δικό της ηχόχρωμα, με τις αρχέγονες ρίζες της στη βυζαντινή αλλά κύρια στην αρχαιοελληνική περίοδο, ένας γλωσσικός πλούτος που σταθερά εξαφανίζεται, θύμα των «αρχών» και «κανόνων» της πολιτιστικής παγκοσμιοποίησης.

Οι συγγραφείς δεν παρέλειψαν να τιμήσουν και τον συγχωριανό τους, τον σύγχρονο Σουρή του τόπου μας, όπως τον αποκαλούν στο βιβλίο τους, το Μανώλη Ξωμεριτάκη, που καλλιέργησε με ποιητικό τρόπο τη πολιτική και κοινωνική σάτιρα, επιλέγοντας σαράντα οκτώ στιχουργήματα του, που δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά και υπέκυψα στο πειρασμό να παραθέσω ένα σαν δείγμα της σκωπτικής ικανότητας του «Ξωμερίτη» που διερωτώμενος γιατί στήθηκε το άγαλμα στη γραφική «λίμνη» του Αγίου Νικολάου και όχι σε πλατεία, έγραψε:

«Του Βενιζέλου τ’ άγαλμα στη λίμνη ίντα γυρεύγει; 

Καλάμι να του βάλουμε στη χέρα να ψαρεύγει»

Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο συναντάς εντυπωσιακές φωτογραφίες με θέματα, παραδοσιακές ασχολίες, φυσιολατρικά και θρησκευτικά μνημεία, τοπικές ιδιομορφίες, χαρακτηριστικές φυσιογνωμίες … και αποτελούν αξιόλογο ποιοτικό συμπλήρωμα του βιβλίου.

                                                     Άγιος Κωνσταντίνος, ελαιογραφία Γεωργίου Παναγιωτάκη

 Το βιβλίο αποτελεί πολύτιμο αρχειακό υλικό μα συνάμα και ασπίδα στη πολιτισμική αλλοτρίωση που οδηγούμαστε, μια επιπρόσθετη σημαντική συμβολή στη προσπάθεια για την διάσωση της άυλης πολιτιστικής μας κληρονομιάς, ενώ παράλληλα  παρέχει λαογραφική πληροφόρηση, ειδικά για τις μεταγενέστερες γενιές που δεν πρόλαβαν να βιώσουν τις αξίες της παραδοσιακής ζωής στην κρητική ύπαιθρο. 

Ένα χαρούμενο και διδακτικό βιβλίο, μια πραγματική μηχανή του χρόνου που μας φέρνει  πίσω σε αλλοτινούς καιρούς, που οι απλοί άνθρωποι μέσα από το γέλιο, που δεν ήταν εισαγόμενο από επαγγελματικές παραγωγές αλλά δικό τους αυθόρμητο δημιούργημα, έπαιρναν δύναμη για να αντιμετωπίσουν τη σκληρή καθημερινότητας της εποχής.

Οι κ. Ορφανός και Καραβέλλας εργάστηκαν μεθοδικά για να μας προσφέρουν ένα θαυμάσιο πόνημα που πρέπει να διαβάζεται ξανά και ξανά. Τους ευχαριστούμε.

Να ‘ναι καλοτάξιδο.

 

Oi συγγραφείς Κώστας Ορφανός και Γιάννης Καραβέλας